معرفی رشته مهندسی شهرسازی از تاریخچه و اهداف تا بازار کار شهرساز ها
1- معرفی برنامه آموزش رشته مهندسی شهرسازی
1-1- تاریخچه:
دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی در سال ۱۳۷۸ تحت نام دوره کارشناسی شهرسازی راه اندازی شد. پس از یک دوره پذیرش و فارغ التحصیلی و ارزیابی نتایج آن، برنامه در سال ۱۳۸۴ و سپس در سال ۱۳۸۹ مورد بازنگری قرار گرفت، به عبارت روشن تر برنامه شهرسازی در دوره کارشناسی تا کنون دو بار مورد بازنگری قرار گرفته است بنابراین در بازنگری آخر که حدود یک سال بعد از بازنگری سال ۱۳۸۹ صورت پذیرفت، بیش از هر چیز هدف تطبیق این دوره با سایر دوره های در دست بازنگری، اعمال چارچوب ها و شاخص هایی است که در گزارش چشم انداز آموزش عالی مصوب دیماه ۱۳۹۰ ارائه شده و سایر الزاماتی است که به آنها خواهیم پرداخت.
1-2- مشخصات
مطابق سند گزارش بازنگری رشته مهندسی شهرسازی دوره کارشناسی شهرسازی – سال ۱۳۸۹ – هدف از اجرای دوره موارد زیر بوده است:
- گسترش دانش و مهارت شهرسازی به منظور تربیت نیروی انسانی آگاه و کارا که بتواند در خدمت رشد و تحول همه جانبه کشور قرار گرفته و نظارت بر اعمال توسعه پایدار شهری در طرح های مصوب را بر عهده گیرد.
- تربیت کارشناسانی که بتوانند ارتباطی مناسب بین برنامه های اجتماعی – اقتصادی و توسعه ای در اجرای طرح های شهری را برقرار کنند و بر اجرای طرح ها و برنامه های توسعه نظارت نمایند.
- زمینه های علمی و فنی دوره های تخصصی شهرسازی را فراهم کرده و کارشناسی ارشد رشته های شهرسازی (برنامه ریزی شهری، طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و مدیریت شهری را به سوی حرفهای تر شدن سوق دهد.
1-3- ضرورت و اهمیت دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی
رشد شهرها و شهرگرائی در سده اخیر، روز به روز به مسائل شهری ابعاد جدیدتری بخشیده است. امروزه مراقبت و هدایت توسعه شهری و ساماندهی مناطق پیرامون شهرها از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است.
طی دهه های ۱۳۸۵-۱۳۳۵ تعداد شهرهای ایران حدود چهار برابر شده و پیش بینی می شود که در سال ۱۴۰۰ شمسی این تعداد باز هم دو برابر گردد. تداوم این روند در آینده، مراقبت و هدایت توسعه های شهری را در دستور کار قرار داده و بر تربیت نیروی انسانی آگاه و کارآ در سطوح مختلف شهرسازی تاکید می کند.
با توجه به این واقعیات، حرفه شهرسازی در مقطع کارشناسی به عنوان تخصصی میان رشته ای با تمام زمینه های علمی پایه ی اصلی شهرساز ها در تحصیلات دانشگاهی معنی می یابد. در این مقطع، تقویت مهارتهای فنی و کاربردی و همچنین آماده سازی زمینه برای دوره تخصصی کارشناسی ارشد شهرسازی و تربیت نیروی انسانی کارا در سطوح مختلف اجرایی کشور در دستور کار قرار می گیرد.
آموزش در دوره کارشناسی مهندسی شهرسازی، زمینه ای مناسب برای هدایت توسعه و حفاظت و بهره وری از منابع موجود و بالقوه محیطی در نقاط شهری را فراهم می آورد. این دوره ضمن تحول و ارتقاء کیفی آموزش تخصصی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته شهرسازی، دگرگونی کیفی در آموزش دوره های دکتری شهرسازی را نیز فراهم کرده و مایه توسعه فنی و علمی شهرسازی در جهت همگامی با رشد و تحول کشور خواهد گردید.
1-4- نقش و توانایی فارغ التحصیلان
شهرسازی در عین تخصصی بودن، دارای خصلت میان رشته ای بوده و با زمینه های گوناگون در سطوح روستایی، شهری و منطقه ای از یکسو، و سطوح فنی و انسانی و محیطی از دیگر سوه در ارتباط است. کارشناسان شهری می توانند در فرآیند ساماندهی و بهبود فضای زیستی و محیطهای زندگی نقش مؤثر داشته و با ارائه طرح های مختلف در برنامه ریزی، تهیه و اجرای طرح فضاها مشارکت نمایند. این کارشناسان به نسبت آموخته های خود قادر به تهیه طرح و برنامه در سطوحی (طرح های شهری و روستایی) بوده و عملا در فرآیند شهرسازی نقش و وظیفه حرفهای خویش را ایفاء می نمایند.
کارشناسان شهرساز با توجه به آموخته های خود می توانند در نهادهای مختلف شهرسازی کشور مانند: دفاتر شهرسازی و فنی شهرداریها، دفاتر فنی وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی و سازمانهای مسکن و شهرسازی استان های کارشناس دادگستری، دفاتر فنی جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دفاتر مهندسین مشاور شهرسازی و سایر نهادهای مرتبط با آن برای اجرای طرح های شهری کشور به کار پردازند.
1-5- طول دوره و شکل نظام
طول دوره و شکل نظام براساس آئین نامه آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می باشد.
1-6- تعداد و نوع واحدها
تعداد واحدهایی که در این دوره ارائه می شوند. ۱۴۰ واحد به شرح زیر می باشد:
| دروس | دروس عمومی | دروس پایه | دروس تخصصی | دروس اختیاری |
| تعداد واحد | ۲۲ واحد | ۳۷ واحد | ۶۳ واحد | ۱۸ واحد |
| جمع واحدها | ۱۴۰ واحد | |||
1-7- تشریح برنامه موجود
برنامه رشته مهندسی شهرسازی در دوره کارشناسی، برنامه ای عمومی است و نه تخصصی این برنامه از یک بدنه اصلی و سه شاخه جانبی تشکیل می گردد که در خدمت بدنه اصلی قرار می گیرند.
مباحث بدنه اصلی رشته: شامل دروس: مبانی و روش های برنامه ریزی، مبانی و روش های طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای، منظرسازی، برنامه ریزی حمل و نقل درون شهری، طراحی حمل ونقل درون شهری، برنامه ریزی مسکن، تاسیسات و تجهیزات شهری، بافت های فرسوده و تاریخی و اجرای آنها در ۵ طرح شهرسازی و پروژه نهایی
مباحث شاخه های پشتیبان شامل سه شاخه: ۱) شاخه نظریه های توضیحی شامل دروس درآمدی بر شهرشناسی، جغرافیای شهری، جامعه شناسی شهری، اقتصاد شهری، تاریخ شهر و شهرسازی در جهان، تاریخ شهر و شهرسازی در ایران، درک و بیان محیط شهری، اکولوژی شهری. ۲) شاخه مهارتهای روش شناختی کمی و عددی شامل: ریاضی ، ریاضی ۲، معادلات ديفرانسيل، آمار در شهرسازی، الگوسازی روش تحقیق در شهرسازی . 3) شاخه مهارتهای بیان تصویری و نقشه برداری شامل: هندسه احجام و پرسپکتیو، بیان معماری ۱، بیان معماری ۲، مبانی طراحی ۱، مبانی طراحی ۲. سیستم های اطلاعات جغرافیایی کاربرد نقشه برداری در شهرسازی
3- تاریخچه جهانی روز شهرساز:
3-1-تاريخچه جهانی گراميداشت روز شهرساز
روز هشتم نوامبر در سال ۱۹۴۹ توسط پرفسور کارلوس ماریادلا پائولرا ، استاد فقید دانشگاه بوینوس ایرس آرژانتين همزمان با افتتاح انستیتو مطالعات مسائل شهرسازی دانشگاه، تحت عنوان روز جهانی شهرسازی (World Town Planning Day) ثبت گردید.
وی هدف اصلی خود را از نام گذاری چنین روزی پیشبرد و بالابردن علاقه به مباحث شهرسازی در میان عامه مردم و متخصصان در مقیاس های محلی، ملی و بین المللی عنوان نمود.
در طی ۶۰ سالی که از برگزاری اولین مراسم بزرگداشت این روز می گذرد. تعداد کشورهای برگزار کننده مراسم در این روز در جهان به بیش از ۳۰ کشور رسیده است. این مراسم به طور جداگانه ای در کشورهای مختلف برگزار میگردد اما برخی نهادهای بین المللی حامی این جریان هستند که مهمترین آنها ISOCARP پا جامعه بین المللی برنامه ریزان شهری و منطقه ای می باشد. محل دفتر مرکزی آن در شهر لاهه هلند میباشد.
3-2-تاریخچه داخلی گرامیداشت روز شهرساز:
گرامیداشت روز جهانی شهرساز برای اولین بار کشور در آبان ماه ۱۳۸۳ در قالب یک نشست تخصصی تحت عنوان رویکردهای نوین در عرصه شهرسازی ایران و جهان به همت دکتر مجتبی رفیعیان در آمفی تاتر دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس برگزار گردید. در مهر ماه سال ۱۳۸۴ پیشنهادی از سوی دکتر پویان شهابیان به هیات مدیره جامعه مهندسان شهرساز مطرح گردید و طی آن به برگزاری این مراسم به طور فراگیر و با مرکزیت جامعه مهندسان شهرساز در قالب همایش بزرگداشت روز جهانی شهرساز اشاره شده بود پیشنهاد مطرح شده مورد پذیرش قرار گرفت و بنا به پیشنهاد یکی از اعضا هیات مدیره (آقای دکتر رضا احمدیان) بخشی نیز تحت عنوان تقدیر از شهرساز پیشکسوت به برنامه اضافه گردید.
در آبان ماه سال ۱۳۸۴ مراسم همایش و بزرگداشت روز جهانی شهرسازی در خانه هنرمندان ایران با حضور گسترده و غیر قابل پیش بینی بیش از ۳۰۰ نفر برگزار گردید. در تدارک برگزاری همایش بزرگداشت روز جهانی شهرسازی سال ۱۳۸۵، به پیشنهاد دکتر پویان شهابیان و حمایت های آقای مهدی احمد سعیدنیا رئيس أن دوره هیات مدیره جامعه مهندسان شهرساز ایران و موافقت نسبی سایر هیات مدیره جامعه مهندسان شهرساز ایران در رابطه با مشارکت سایر نهادهای شهرسازی کشور در برگزاری این مراسم، از سه نهاد غیر دولتی جامعه مهندسان مشاور ایران، انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز و نظام مهندسی استان تهران نیز جهت مشارکت در برگزاری مراسم دعوت به عمل آمد و همایش این سال در سالن اجتماعات جامعه مهدسان مشاور ایران با مشارکت ۴ نهاد مذکور برگزار گردید.
پیشنهادهایی که جهت تشکیل دبیرخانه دائمی برگزاری همایش روز جهانی شهرسازی از سال های قبل مطرح شده بود و با سرعت آهسته در حال شکل گیری بود، با تاکید هیات مدیره جدید جامعه مهندسان شهرساز ایران و اعضاء سایر نهادهایی که تا کنون در برگزاری مراسم مشارکت داشتند شکل جدی تری به خود گرفت و در طی جلساتی که با مشارکت نمایندگان نهادهای جامعه مهندسان شهرساز ایران. جامعه مهندسان مشاور ایران، انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز سازمان نظام مهندسی استان تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، دانشگاه هنر و دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات در راستای برگزاری فراگیر مراسم بزرگداشت روز جهانی شهرساز در سال ۸۶ برگزار گردید دبیرخانه موقت برگزار کننده مراسم قوام یافتو تاثیرات مثبت آن در برگزاری مراسم این سال که در سالن اجتماعات جامعه مهندسان مشاور ایران صورت پذیرفت نماد عینی یافت.
